ΤΟ ΜΗΛΟ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Δεν είναι πολύ γνωστό, αλλά στο βιβλίο της Γένεσης δεν αναφέρεται ποιος είναι ο απαγορευμένος καρπός. Η λαϊκή χριστιανική παράδοση θεωρεί ότι ο Αδάμ και η Εύα έφαγαν το μήλο από το απαγορευμένο δέντρο στον Κήπο της Εδέμ. Αυτό μπορεί να ήταν το αποτέλεσμα της πρόσθεσης στοιχείων της ελληνικής μυθολογίας σε βιβλικές σκηνές από τους ζωγράφους της Αναγέννησης. Ο ανώνυμος καρπός της Εδέμ έγινε έτσι "μήλο" κάτω από την επιρροή του μύθου των χρυσών μήλων του Κήπου των Εσπερίδων. Ως αποτέλεσμα, το μήλο έγινε σύμβολο της γνώσης, της αθανασίας, του πειρασμού, της πτώσης του ανθρώπου και της αμαρτίας.

Η αρχαία ελληνική λέξη «μῆλον» στην εποχή του Ομήρου δεν σήμαινε το μήλο ως φρούτο αλλά πρόβατο ή αίγα (λεξικό Liddell-Scott: μῆλον). Το γεγονός αυτό πιθανόν να δημιουργεί και κάποια συμβολική ή ευρύτερη σχέση μεταξύ του μύθου των χρυσών μήλων των Εσπερίδων και του μύθου του χρυσόμαλλου δέρατος.

Στη Λατινική, οι λέξεις «μήλο» (mālum) και «κακό»( malum) είναι σχεδόν πανομοιότυπες. Αυτό μπορεί επίσης να επηρέασε και την ερμηνεία του μήλου ως του βιβλικού «απαγορευμένου φρούτου» στην πιο γνωστή και συνηθέστερα χρησιμοποιούμενη λατινική μετάφραση που ονομάζεται Βουλγάτα. Το εξόγκωμα που εμφανίζεται μερικές φορές στο λάρυγγα των ανδρών αποκαλείται επίσης «μήλο του Αδάμ» λόγω του μύθου που θέλει την διόγκωση αυτή να έχει προκληθεί από τον απαγορευμένο καρπό που κόλλησε στο λαιμό του Αδάμ.

Το μήλο ως σύμβολο της σεξουαλικής αποπλάνησης μερικές φορές χρησιμοποιείται για να αποδώσει τη ομοφυλόφιλη σεξουαλικότητα μεταξύ των ανδρών, πιθανώς με ένα ειρωνικό πνεύμα.

Η έννοια του μήλου ως σύμβολο της αμαρτίας αντανακλάται σε καλλιτεχνικές απεικονίσεις της Πτώσης από την Εδέμ. Όταν εμφανίζεται στο χέρι του Αδάμ, το μήλο συμβολίζει την αμαρτία. Όμως, όταν ο Χριστός απεικονίζεται κρατώντας ένα μήλο, τότε αυτός αντιπροσωπεύει τον δεύτερο Αδάμ, ενώ το μήλο συμβολίζει την έλευση της νέας ζωής. Η διαφορά αυτή αντανακλά την εξέλιξη του συμβόλου στον Χριστιανισμό. Στην Παλαιά Διαθήκη, το μήλο ήταν σύμβολο της πτώσης του ανθρώπου, στην Καινή Διαθήκη, είναι ένα έμβλημα της λύτρωσης από την πτώση. Το μήλο παρουσιάζεται στις εικόνες της Παναγίας και του Θείου Βρέφους ως άλλο ένα σημάδι της εν λόγω εξαγοράς των αμαρτιών.

Σε ορισμένες αναφορές στην Παλαιά Διαθήκη μπορούμε να δούμε την σπουδαιότητα που απέδιδαν στο σύμβολο του μήλου. Για παράδειγμα, στις Παροιμίες 25,11 αναφέρεται «μῆλον χρυσοῦν ἐν ὁρμίσκῳ σαρδίου, οὕτως εἰπεῖν λόγον» (Όπως ωραίο και ταιριαστό είναι ένα χρυσό μήλο σε περιδέραιο από σαρδίους πολύτιμους λίθους, έτσι και ένας συνετός και καλός λόγος, που λέγεται στην πρέπουσα περίσταση). Στο δε Άσμα Ασμάτων βλέπουμε μια άλλη ενδιαφέρουσα παρομοίωση όπου στους στίχους 2,2 και 2,3 παρομοιάζει την «καλή του» ως «κρίνο ανάμεσα στα αγκάθια» και τον «αδελφό της ψυχής του» ως «καρποφόρα μηλιά ανάμεσα στα άκαρπα δένδρα του δάσους». Η χρήση του κρίνου και του μήλου ως συμβόλων της θηλυκής και της αρσενικής αρχής, της Αγάπης και της Σοφίας, διατρέχει στους αιώνες και το συμβολισμό πολλών Ταγμάτων και Οργανώσεων.

Μάλιστα, το ίδιο το μήλο κρύβει μέσα του δύο από τα πιο γνωστά παγκόσμια σύμβολα, καθώς μια κάθετη τομή του μας αποκαλύπτει τον πυρήνα του σε σχήμα καρδιάς ενώ μια οριζόντια τομή του μας αποκαλύπτει τον ίδιο πυρήνα αλλά αυτή τη φορά σε σχήμα πεντάκτινου άστρου!

Έτσι έχουμε την καρδιά και το άστρο, την Αγάπη και τη Σοφία να αποτελούν ουσιαστικά δύο διαφορετικές θεάσεις του ίδιου πυρήνα! 


Μήπως, τελικά, αυτό που έκρυβε στο εσωτερικό του, αυτός ο συμβολισμός του Τέλειου Ανθρώπου που, αν οι πρωτόπλαστοι τον ανακάλυπταν θα γινόταν "ως Θεοί, γινώσκοντες καλόν και πονηρόν" (Γεν. 3,5), ήταν αυτό που κατέστησε το μήλο "απαγορευμένο καρπό";