ΓΙΑΤΡΟΙ ΜΕ ΚΑΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ (του Θ. Μουντοκαλάκη καθηγητή Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών από το Popular Medicine)

Ο Λεόν Ντοντέ, γιος του Γάλλου συγγραφέα Αλφόνς Ντοντέ, ξεκίνησε να σπουδάζει Ιατρική ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να βοηθήσει τον πατέρα του που ήταν άρρωστος. Εζησε από μέσα την Ιατρική της εποχής του και γνώρισε από κοντά κορυφαίους επιστήμονες -όπως τον αποκαλούμενο «Ναπολέοντα των νευρώσεων» Ζαν -Μαρτέν Σαρκό- μέχρι την αποτυχία του στις εξετάσεις για τη θέση εσωτερικού βοηθού των νοσοκομείων του Παρισιού, το 1891. Η εμπειρία του αυτή του επέτρεψε να γράψει το μυθιστόρημα «Les morticoles» (νεολογισμός που θα μπορούσε να αποδοθεί ως «οι γιατροί που κάνουν τους αρρώστους να πεθαίνουν»), μια πικρή παρωδία του ιατρικού κόσμου, που τον έκανε γνωστό ως συγγραφέα.
Ενας από τους ήρωες του μυθιστορήματος, ο Εβραίος γιατρός Βαμπανχάιμ, είναι ιδιαίτερα σκληρός με τις γυναίκες. «Γδυθείτε»,τους γρυλίζει. «Μήπως πρέπει να σας βοηθήσω; Δεν ξέρετε πώς να ξεκουμπώσετε τον κορσέ σας; Βγάλτε και τα εσώρουχα σας... Ναι, τα εσώρουχα σας... Κουφή είστε;... Ψάχνετε για τις κάλτσες σας; Δεν σας τις έκλεψα εγώ! Δεν κάνω συλλογή από κάλτσες εγώ!». Και όταν η άρρωστη ξεσπά σε λυγμούς: «Τι συμβαίνει τώρα; Δάκρυα! Ας μου φέρει κάποιος ένα μπουγέλο!».

Το παράδειγμα του Βαμπανχάιμ μπορεί να φαίνεται ακραίο, η αλήθεια, όμως, είναι ότι η τακτική του εκφοβισμού των αρρώστων δεν ήταν σπάνια μεταξύ των γιατρών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Κατάλοιπα της συναντά κανείς, εξάλλου, ακόμα και στις μέρες μας. Οπως στα χρόνια του Αεόν Ντοντέ, έτσι και σήμερα, η αυταρχική συμπεριφορά είναι συχνότερη μεταξύ των επιτυχημένων γιατρών που κερδίζουν πολλά χρήματα. Είναι, κατά κανόνα, ηθελημένη στο πλαίσιο μιας στρατηγικής που αποσκοπεί στην επιβολή του γιατρού στον άρρωστο και την άσκηση ελέγχου. Οι φτασμένοι γιατροί που την υιοθετούν γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι άρρωστοι που καταφεύγουν σ' αυτούς, έστω και αν κατά βάθος δυσανασχετούν, θεωρούν τη δεσποτική συμπεριφορά ένδειξη κύρους.

Δύστροπους, όμως, γιατρούς δεν συναντά κανείς μόνο ανάμεσα στους γιατρούς που έχουν αποκτήσει περιουσία και φήμη. Στο μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά «Η γη», ο γιατρός Φινέ είναι αναγκασμένος να ασκεί την Ιατρική σε ένα χωριό με άξεστους και επιθετικούς κατοίκους. Σε μια κατ' οίκον επίσκεψη του, αφού εξέτασε έναν ηλικιωμένο άρρωστο στο κρεβάτι, κάθεται αμίλητος στην κουζίνα για να γράψει μια μακροσκελή συνταγή. Οι συγγενείς του αρρώστου αποφασίζουν κάποια στιγμή να τον ρωτήσουν; «Είναι κάτι σοβαρό; θα κρατήσει καμιά βδομάδα, ε; Τι είναι όλα αυτά που γράφετε εκεί;». Ο γιατρός Φινέ δεν απαντά' αρνείται να συζητήσει μαζί τους. Οπως εξηγεί ο Ζολά: «...αφού κατηγορεί τους αρρώστους του ότι του έχουν καταστρέψει την καριέρα, τους φέρεται απότομα, αναγκάζοντας τους έτσι να του δείχνουν περισσότερο σεβασμό».

Ο ήρωας του Ζολά θυμίζει μερικούς σημερινούς γιατρούς που εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας στο Δημόσιο ή σε ασφαλιστικούς οργανισμούς. Η εξήγηση για τους κακούς τρόπους των γιατρών αυτής της κατηγορίας θα πρέπει να αναζητηθεί στην έλλειψη ικανοποίησης από το είδος της Ιατρικής που ασκούν. Απογοητευμένοι από τη διάψευση των νεανικών τους ονείρων και δυσαρεστημένοι από τις συνθήκες εργασίας που τους επιβάλλονται και τα αναξιοκρατικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση τους, αποκτούν με τον καιρό εξαιρετικά δύστροπο χαρακτήρα.
Ανεξάρτητα από το αν αποτελεί επιλεγμένη τακτική ή είναι προϊόν ματαιωθεισων προσδοκιών, η κακή συμπεριφορά ενός γιατρού είναι συνάρτηση των αξιών που καθορίζουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Ενας από τους ισχυρότερους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου είναι η αγωγή που δέχεται από τους γονείς και τους δασκάλους του. «Δίνει κανείς συμβουλές, συμπεριφορά δεν εμπνέει», έλεγε ο Francois de La Rochefoucauld, συγγραφέας και διανοητής του 15ου αιώνα. Οι περισσότεροι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αρέσκονται στο να δίνουν συμβουλές. Το ερώτημα είναι πόσοι από αυτούς είναι ικανοί να εμπνέουν συμπεριφορά...