Πατριωτισμός κι Εθνικισμός

Ο Εθνικισμός είναι μια παιδική ασθένεια. Είναι η ιλαρά της ανθρωπότητας

Αποφεύγοντας τους λεπτομερείς ακαδημαϊκούς ορισμούς και την αναφορά σε ιδέες και ιδεολογίες, θα πω ότι απλά, πατριωτισμός είναι η αγάπη για την πατρίδα ενώ εθνικισμός είναι το μίσος για τις πατρίδες των άλλων.

Όμως το να αγαπάς την πατρίδα σου, για να είσαι Πατριώτης, προϋποθέτει μερικά πράγματα.

Ο Πατριώτης αναγνωρίζει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας και της ελευθερίας των ανθρώπων στην επιλογή. Με άλλα λόγια, αγαπά την πατρίδα του επειδή την νιώθει δική του· και την νιώθει δική του επειδή την έχει επιλέξει. Θεωρεί την Ελλάδα πατρίδα του, όχι επειδή τυχαία γεννήθηκε σ’ αυτή αλλά επειδή την αγάπησε. Όπως νιώθουν την Ελλάδα πατρίδα τους πολλοί ξένοι που  διάλεξαν να ζήσουν εδώ και γνωρίζουν γι’ αυτή πολύ περισσότερα απ’ ότι ο μέσος Έλληνας · όπως την ένιωθαν πατρίδα τους όλοι οι φιλέλληνες που σκοτώθηκαν στους αγώνες της.  Αντίθετα, ο Εθνικιστής δεν διάλεξε την πατρίδα του. Θεωρεί πατρίδα του την Ελλάδα επειδή γεννήθηκε εδώ, όπως ο εθνικιστής Τούρκος θεωρεί την Τουρκία πατρίδα του επειδή τυχαία γεννήθηκε εκεί. Με την ίδια ευκολία και οι δύο θα άλλαζαν πατρίδες αν άλλαζαν τόπους γέννησης. Και μάλιστα, καθένας αισθάνεται ότι η πατρίδα του είναι η περιούσια πατρίδα η οποία είναι προορισμένη να κυβερνήσει τη γη.

Ο Πατριώτης αναγνωρίζει επίσης ότι όπως ένας άνθρωπος δεν μεγαλώνει σωστά μόνος του αλλά χρειάζεται όλη την υπόλοιπη ανθρωπότητα για να αναπτυχθεί, να πλουτίσει, να παλέψει, να αναπτύξει τις δυνάμεις του ακόμη και μέσα από δοκιμασίες και δυσκολίες, έτσι κι ένα κράτος δεν μπορεί να αναπτυχθεί μέσα στον απομονωτισμό, χωρίς αλληλεπίδραση με τα άλλα κράτη. Όσα το δοκίμασαν αυτό, κατέστρεψαν τους λαούς τους και στο τέλος, κατεστραμμένα και τα ίδια, ζήτησαν την διεθνή βοήθεια και την ένταξή τους στους διεθνείς οργανισμούς. Ακόμη και οι ΗΠΑ, το ισχυρότερο κράτος της γης, απέρριψε τον απομονωτισμό μετά τον 2^ο ΠΠ και εντάχθηκε ή δημιούργησε διεθνείς οργανισμούς και συμμαχίες. Έτσι λοιπόν, ζητά τις διεθνείς συνεργασίες επ’ αγαθώ της πατρίδας του, συμμετέχει ενεργά σε αυτές και προσπαθεί να κερδίσει τα μέγιστα για την Ελλάδα. Ένας Εθνικιστής θεωρεί ότι οι διεθνείς οργανισμοί είναι φωλιές συνωμοσίας ενάντια στην πατρίδα του, προσπαθεί να βγάλει την χώρα του από τους διεθνείς οργανισμούς και χτίζει τείχη για να αποκόψει την πατρίδα του από κάθε αλληλεπίδραση, αποκόβοντας την έτσι, ταυτόχρονα, από όλη την παγκόσμια πρόοδο την οποία ούτε μπορεί να ελέγξει, ούτε μπορεί να καταλάβει.

Ο Πατριώτης γνωρίζει ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να εμπιστεύεται κανέναν, θεωρώντας ότι όλοι είναι εχθροί και τον επιβουλεύονται. Στην καλύτερη θα καταντήσει ένας γραφικός ερημίτης, στην χειρότερη ένας ψυχοπαθής. Παρόμοια, ένα κράτος δεν μπορεί να ζήσει και να αναπτυχθεί θεωρώντας ότι το επιβουλεύονται οι Εβραίοι, οι Μασώνοι, οι Μπιλντερμεργιανοί κι όποιος άλλος. Δεν μπορεί να ζει στήνοντας εχθρούς εκεί που δεν υπάρχουν. Αν διαλέξει το δρόμο αυτό τότε θα αποκτήσει ψυχοπαθείς υπηκόους και θα καταστρέψει τις σχέσεις του αλλά και τον κοινωνικό του ιστό. Ο Εθνικιστής αντίθετα επιζητεί την απομόνωση ή, όταν δεν συμβαίνει αυτό, αντιλαμβάνεται την παγκοσμιοποίηση με όρους πολέμου. Όλοι οι πόλεμοι στους οποίους συνεπλάκησαν πολλά κράτη ξεκίνησαν από εθνικιστικά καθεστώτα (όχι μόνο κατ’ όνομα αλλά και στην ουσία). Είναι προφανής η καταστροφική δύναμη του εθνικισμού, λοιπόν.

Ο Πατριώτης μελετά την ιστορία της πατρίδας του με ανοιχτό μυαλό, σαν να μελετούσε την ιστορία ενός ξένου κράτους, αποκτώντας έτσι μια τίμια γνώση της, αναγνωρίζοντας τα καλά της και τα κακά της , τις δυνάμεις και τις αδυναμίες της. Γνωρίζει ότι η γνώση αυτή είναι η δύναμή του όχι μόνο για να στηρίξει σε στιβαρά θεμέλια την μελλοντική της ανάπτυξη αλλά και για να αντιμετωπίσει οποιονδήποτε κακοπροαίρετο έρχεται για να διεκδικήσει στοιχεία της πατρίδας του. Ο Εθνικιστής δεν διαβάζει, δεν μελετά. Αρκείται σε συνθήματα και σε τσιτάτα, σε δήθεν «ειδήσεις» που του χαϊδεύουν τα αυτιά και κολακεύουν την ψυχοπάθεια του, και στην αίσθηση της ωμής δύναμης που όμως είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν κατέχει. Έτσι είναι εξαιρετικά αδύναμος σε όποια δημόσια αντιπαράθεση δεν μπορεί να αντιτάξει το ουρλιαχτό ή τη γροθιά, εξευτελίζοντας έτσι τόσο τον εαυτό του όσο και την πατρίδα του.

Ο Εθνικιστής αισθάνεται περήφανος για ό,τι έχουν κάνει οι πρόγονοί του, χωρίς ο ίδιος να έχει καμία σχέση μαζί τους και, πολύ περισσότερο, χωρίς να έχει κουνήσει το δαχτυλάκι του για να οικοδομήσει κάτι μόνος του και να το προσφέρει στην πατρίδα του. Όνειρό του είναι να απαγορευτεί κάθε αντίθετη άποψη και η εθνική υπερηφάνεια να προκύπτει από μαζικές εκδηλώσεις σε στάδια και πλατείες, όπως αυτές του Μεταξά, της δικτατορίας και των Κομουνιστικών καθεστώτων. Ο Πατριώτης από την άλλη, γνωρίζει ότι ο πατριωτισμός προϋποθέτει ελευθερία σκέψης και δράσης στους πολίτες της πατρίδας του ώστε να αισθανθούν συμμέτοχοι στην οικοδόμησή της. Προϋποθέτει τίμιες σχέσεις με τους γείτονες, τους συμμάχους, ακόμη και με τους εχθρούς, όπου αυτό είναι δυνατό. Πάνω απ’ όλα όμως, προϋποθέτει την κατανόηση της αλήθειας ότι περήφανοι μπορούμε να είμαστε μόνο για ό,τι έχουμε εμείς δημιουργήσει. Για να είμαστε περήφανοι λοιπόν για την Ελλάδα, πρέπει εμείς, ο καθένας ξεχωριστά, να βάλει ένα λιθαράκι στην οικοδόμηση και την ανάπτυξή της. Για αυτό το λιθαράκι θα μπορούμε να είμαστε περήφανοι.

Πάντα ο πατριωτισμός έφτιαχνε ισχυρά κράτη. Πάντα ο Εθνικισμός έσπερνε δυστυχία.

ΥΓ.1 Πρέπει να είσαι καλός πατριώτης για να κρίνεις τα στραβά της πατρίδας σου, απ' όπου κι αν προήλθαν.
ΥΓ.2 Εθνικισμός υπάρχει σε όλες τις ακραίες ιδεολογίες δεξιάς και αριστεράς. Είναι ο εύκολος τρόπος να απευθυνθούν στον απαίδευτο λαό και να φυλακίσουν τη συνείδησή του.